Faint o drethi sy'n cael eu codi yng Nghymru?

Tybed ydy'r cyfnod o addunedau blwyddyn newydd wedi dod i ben. Efallai ddim, ac felly dwi am fentro cynnig adduned posib i'r byd gwleidyddol yng Nghymru.

Dros yr ychydig flynyddoedd diweddar rwy' wedi dilyn esiampl glodwiw Eurfyl ap Gwilym a'r diweddar Phil Williams yn gwneud rhywfaint o waith yn amcangyfrif iechyd y 'Trysorlys Cymreig'. Nawr wrth gwrs mae'r 'Trysorlys Cymreig' yn adeiladwaith dadansoddol ar hyn o bryd. Y bwriad yw ceisio ble bynnag bo hynny yn bosib amcangyfrif faint o arian cyhoeddus sy'n cael ei wario yng Nghymru a faint o drethi sy'n cael eu codi.

Mae sawl peth yn dod i'r amlwg o'r fath ymarferiad sydd o'i hanfod yn (lled) amaturaidd.

Yn y man cyntaf mae hi dipyn yn haws amcangyfrif faint o arian sy'n cael ei wario yng Nghymru nag yw hi i gael ffigyrau cywir (neu hyd yn oed lled gywir) am faint o drethi sy'n cael eu codi. Byddai datblygu prosesau gwybodaeth Cyllid y Wlad i sicrhau fod y wybodaeth yma yn fwy cywir yn gam pwysig ymlaen er mwyn hybu cyfrifoldeb gwleidyddion Cymru. I mi mae'n sefyllfa gwbl hurt nad yw cyllideb Llywodraeth Cymru yn ddibynnol (o leiaf i raddau) ar lwyddiant economaidd Cymru. Rwy'n ystyried fod y diffyg cysylltiad yma yn un rheswm pam y mae llywodraethau dilynol heb ffocysu yn un swydd ar ddatblygu economi Cymru. Gellir dadlau hefyd wrth gwrs fod diffyg arfau polisi economaidd (megis yr hawl i amrywio treth gorfforaethol) hefyd yn amharu yn sylweddol ar allu ein llywodraeth i ffocysu yn un swydd ar ddatblygu'r economi. Rwy'n mawr obeithio y bydd Comisiwn Silk yn mynd i'r afael a rhai o'r materion hyn dros y misoedd nesaf.

Ond i'm tyb i, mae'r amrywiol ffigyrau hefyd yn dangos fod problem strwythurol gydag economi Cymru - sef fod sefyllfa'r 'Trysorlys Cymreig' yn wannach na 'Thrysorlys Prydain' - a dyw hynny ddim yn arbennig o gryf ar hyn o bryd beth bynnag! Mae hyn efallai yn anorfod ar hyn o bryd - rydym yn gwybod yn iawn am broblemau economaidd Cymru a'n 'llwyddiant' yn ôl y Blaid Lafur i sicrhau arian Amcan Un. Ond, tybed a ddylai pawb sydd ynghlwm a gwleidyddiaeth Cymru troi eu golygon at sefyllfa'r 'Trysorlys Cymreig' oherwydd oni bai fod economi Cymru yn ffynnu ac yn datblygu yna byddwn yn gwynebu degawdau o dlodi cymharol. I'm tyb i ddylai Llywodraeth Cymru bob blwyddyn cyhoeddi ffigyrau cyflawn ar gyfer Gwario a Threthi yng Nghymru, a gosod fel nod tymor canolig yr amcan o ddileu'r diffyg strwythurol (structural deficit) yng Nghyllid y Wlad (a'r wlad honno yw Cymru wrth gwrs).