Saturday 4 September 2010

Hynt a Helynt Plaid Cymru

Mae na dipyn o drafodaeth wedi bod dros misoedd diwethaf ar hynt a helynt Plaid Cymru - gweler Guto Dafydd neu John Dixon er enghraifft. Mi fu Wales Home hefyd yn trafod argyfwng honedig y Blaid.

Yn gynharach yn yr Haf derbyniais i wahoddiad i draddodi sgwrs i etholaeth Canol Caerdydd gan Owen John Thomas - mi roeddwn yn falch o'r gwahoddiad ac wedi cymryd y cyfle i fyfyrio rhywfaint ar safle'r Blaid yn dilyn yr Etholiad Cyffredinol ac wrth edrych tuag at 2011. Wrth gamu yn ol rhywfaint, yn hytrach na'r ychydig siom wnaeth ddilyn yr etholiad - darlun optimistaidd daeth i'm sylw.

Yn hanesyddol (a dwi'n son am hanes canrifoedd fan hyn), os yw'r bleidlais refferendwm yn cael ei gario ym mis Mawrth, mi fydd y genhedlaeth presennol o arweinyddion y Blaid wedi cyflawni dyhead cenhedlaethau lawer o Gymry i greu Senedd deddfwriaethol, ar dir Cymru, wedi ei ethol gan bobl Cymru yn ymwneud a materion mawr bywyd pob dydd. Dwi ddim yn credu gellid gor-bwysleisio'r llwyddiant hanesyddol hynny i greu newid sylfaenol yn nhrefniant cyfansoddiadol ein gwlad.

Wrth gwrs mae'n rhaid ennill y refferendwm yn gyntaf, ac mae na waith mawr ymgyrchol a chenhadol i wneud yn esbonio'r manteision ac yn dinoethi celwyddau 'True Wales' (sic); ond mi fuaswn i'n dadlau fod lle i fod yn optimistaidd iawn am ddatblygiad y genedl Gymreig.

Mae na dasg penodol gan y Blaid dros y 12 mis nesaf - o ran y refferendwm a chynnig rhaglen amgen o lywodraeth i bobl Cymru ym Mai 2011.

Tybed efallai serch hynny nad oes yno waith i'w cyflawni yn y blynyddoedd nesaf i ddiffinio brwydrau mawr y genhedlaeth nesaf o genedlaetholwyr - a chynnig dadansoddiad a rhaglen grymus am ddatblygiad y genedl dros y degawdau nesaf. Mae'r Blaid ar ei orau wrth feddwl am yr heriau hir dymor sy'n gwynebu'r genedl a'r byd - dwi dal yn rhyfeddu wrth gofio darllen cynnig am newid hinsawdd a pherygl cynhesu'r byd o gynhadledd y Blaid yn y 70au cynnar - ond dyma'r union fath o feddwl sydd wedi nodweddu'r Blaid yn hanesyddol, ac sydd efallai wedi ei golli rhywfaint yn sgil y brwdfrydedd i adeiladu ein sefydliadau cenedlaethol democrataidd dros blynyddoedd diweddar.

Yn sicr ddigon i mi felly does dim argyfwng ym Mhlaid Cymru - mae achos dathlu a chydnabod llwyddiant hanesyddol; ond wedyn mae na her a gwaith mawr i'w gwneud wrth ddiffio ymdaith y Genedl Gymreig yn hanner cyntaf yr unfed ganrif ar hugain.

No comments: